تاثیر فناوری اطلاعات بر بهبود کیفیت زندگی
اگر محققان و كارشناسان در آينده درباره ي فرصت هاي پیش رو توجه بيشتری داشته باشند، كيفيت زندگي(quality of life) و فناوري اطلاعات و ارتباطات (ICT) مي توانند ارتباط مفيدتري با یکدیگر برقرار كنند.
ما هرروز فعاليت هاي جديد در خصوص تأثير فناوري اطلاعات بر كيفيت زندگي افراد را به وضوح مشاهده مي كنيم.
اگر خيلي با دقت و ظرافت به مسئله ي كيفيت زندگي و فناوري اطلاعات و ارتباطات بنگريم، موضوع جذاب تر ميشود.
تجربه ي روزمره ما بسياري از موارد نفوذ فناوري اطلاعات و ارتباطات بر روي كيفيت زندگي را نشان مي دهد. افراد مبتكر و خلاق همواره در حال معرفي و كشف زواياي جديد اثر فناوري اطلاعات بر بهبود كيفيت زندگي اند، هرچند كه بعداً از نظر عموم مردم اين موضوع زياد به چشم نيامده و يا حتی با آن مخالفت شود.
البته اين به معني مخالفت روزانه و دائم با ICT نيست، صرفاً لازم است نظارتي دائم بر توسعه در اين حوزه وجود داشته باشد تا افراد آزادانه و مستقل در خصوص زندگي خود تصميم بگيرند.
در ادامه با يك مثال ساده اين موضوع را تشريح مي كنيم: فرض كنيد شما نويسنده يك كتاب هستيد كه مي خواهيد كتاب را جهت چاپ به ناشر بدهيد، شما مي توانيد متن كتاب را بصورت دست نوشته ارسال كنيد و احتمالاً ناشر بعضي از نوشته هاي شما بدرستي نمي تواند بخواند و با مشكل مواجه شود و يا براي رفع اين مشكل با يك ماشين تايپ قديمي شروع به تايپ متن نماييد و آنرا به ناشر بدهيد. درهر دوحالت ناشر جهت چاپ متن مجبور است آنرا دوباره تايپ و بعد چاپ كند و يا مي توانيد با كمي زحمت بر روي يك كامپيوتر متصل به اينترنت متن را تايپ كنيد و بصورت on line به ناشر ارسال كنيد، ديگر ناشر مجبور به تايپ مجدد متن نخواهد بود. حال اگر شما از متن خود در جايي پشتيبان(back up) نگرفته باشيد اگر بخواهيد آنرا تغيير دهيد ممكن است با مشكل مواجه شويد و ....
در اينجا مشاهده مي كنيد كه فناوري اطلاعات چقدر مي تواند مشكلات ما را مرتفع نمايد و برخي مواقع ممكن است باعث كمي زحمت بيشتر براي ما شود و يا حتی ايجاد مشكل كند. حال اين خود شما هستيد كه مي توانيد بصورت آزادانه و مستقل در خصوص نحوهي استفاده از ICT و تأثير آن بر بهبود كيفيت زندگيتان تصميم بگيريد.
چه نتيجه گيري مي توانيم از اين مباحث بدست آوريم:
- هر فرد به طور منحصر بفرد اهداف و ارزش هايي دارد كه بر اساس آنها مي تواند تأثير فناوري اطلاعات و ارتباطات را بر روي زندگي شخصي خود قضاوت كند.
- سازمان ها و نهادها(از جمله شركت ها) بر اساس اهداف و ارزش هايي كه براي خود ترسيم نموده اند ميتوانند تأثير نفوذ برنامه هاي كاربردي حوزهي فناوري اطلاعات و ارتباطات را بر روي رفاه كارمندان خود قضاوت كنند.
- جامعه و سياسمتمداران مي كوشند به يك كيفيت زندگي سازگار با اهداف و ارزشهايشان نزديك شوند و از ICT با شيوه اي مناسب و انساني استفاده مي كنند.
1-مقدمه:
اخيراً در جايي مي خواندم كه فردي با افتخار و غرور گفته بود كه او تا به حال نه رايانه شخصي داشته و نه به اينترنت متصل شده و نه حتي يك تلويزيون داشته است.او گفته بود،اين به معناي لذت بردن از زندگي با كيفيت بسيار بالا است.در پاسخ به وي گفته شده بود ولي شما از امكانات فناوري اطلاعات كه در قالب سيستم هاي كنترل ترافيك،سيستم هاي مالي و حسابداري، خريد بليط حمل و نقل و بسياري ديگر از جنبه هاي زندگي مدرن وجود دارد استفاده مي كنيد و وي پاسخ داده بود من بليط خريداري نمي كنم بلكه با خودرو شخصي ام مسافرت مي كنم.
ولي يك جوان امروزی نظري كاملاً مخالف با شخص مذكور دارد. براي او،ارتباطات بين المللي و ارتباطات كاري با همكارانش از طريق رايانه در محل كار چيزي عادی و روشن است.او همچنين از تمام فرصت هايي كه فناوري اطلاعات برايش فراهم آورده در زندگي شخصي خود بهره مي برد. بطور مثال با اتصال به شبكه هاي اجتماعي مي تواند با دوستان خود روزانه در سرتاسر جهان ارتباط برقرار كند كه به عنوان يك پيشرفت بزرگ در حوزهي فناوري محسوب مي شود و سهم بسيار مثبتي در ايجاد تفاهم بين ملت هاي جهت داشته است. همچنين با استفاده از تلفن هاي همراه بجاي كامپيوتر و نرم افزارهاي كاربردي مختلف كه بر روي آنها نصب مي شود، وی به راحتي مي تواند با دیگران فارغ از مکان و زمان ارتباط برقرارکرده و حتی تصاوير، مطالب و .... را با يكديگر به اشتراك گذارند.
براي هر دو گروه علاقه مند به استفاده و غير علاقه مند به استفاده، IT هميشه در پشت صحنه فعال است، حتي اگر ديدگاه ها در اين خصوص بسيار متفاوت باشد.
بنابراين مابايدنگاهي دقيق تر به موضوع ميزان اثر فناوری اطلاعات بر كيفيت زندگي داشته باشيم، به ويژه به دليل ابداع و توسعه فناوري اطلاعات كه مي تواند پهنهي وسيعي از مزايا را براي كل بشر به ارمغان بياورد و افراد را در كشورهاي مختلف بسيار به هم نزديك كند. با دو مفهوم عام اطلاعات و ارتباطات در زمينهي پزشكي وسلامت، فناوري اطلاعات درمان بهتر و بهبود سريع تر را فراهم مي كند. فناوري اطلاعات وظايف كاري سنگين را حذف مي كند، امنيت را بهبود مي بخشد و پشتيبان آموزش و اطلاع رسانی است و بطور خلاصه، ديگر زندگي بدون فناوري اطلاعات غير قابل تصور است.
بسياري از توسعه هاي اخير باعث شتاب بيشتر در اطلاعات و ارتباطات شده اند.با اين حال،مثل هر چيز ديگري در زندگي،مردم صرفاً جهت اهداف خوب از فناوري اطلاعات استفاده نمي كنند،بلكه براي مقاصد شخصي نيز از آن سوءاستفاده خواهند نمود،از جمله كسب قدرت و يا مزاياي مالي.بنابراين لازم است با اين انحرافات نيز مقابله شود.
در بررسي پايه اي انجام شده توسط شركت INTEGRATA آلمان مشخص شده كه بسياري از مردم به اين موضوع واكنش منفي نشان داده اند و بايد كارشناساني در سرتاسر جهان وجود داشته باشند كه خطرات ناشي از فناوري را به مردم گوشزد نمايند. در حقيقت قرار است فناوري اطلاعات زندگي افراد را بهبود بخشد، و مردم بايد از تمام جوانب آن بطور كامل آگاه شوند تا به اين مهم دست يابند.
در ادامهي اين مقاله سعي داريم مثال هايي در زمينه هاي مختلف جهت عينيت بخشيدن به اين موضوع داشته باشيم.
2- برداشت ما از «بهبود كيفيت زندگي» چيست؟
همانطور كه قبلاً بيان شد، افراد مختلف، ديدگاه هاي مختلفی در پاسخ به مفهوم «بهبود كيفيت زندگي» دارند. به نظر مي رسد به عنوان يك ايدهي خوب، نگاه دقيق تري در معيارهاي ارزيابي اين موضوع داشته باشيم.
توسط بنياد INTEGRATA ،ده پارامتر براي ارزيابي كيفيت زندگي بكار گرفته شده است كه برگرفته از بحث هاي طولاني و بررسي هاي زياد مي باشد و اولين بار توسط پروفسور heilmann به مناسب سخنراني خود در كنفرانس FZI در 28 اكتبر سال 2008 با موضوع : «برنامه هاي كاربردي اجتماعي فناوري اطلاعات ارتباطات» مطرح شد كه در ادامه به آنها پرداخته خواهد شد.
اين ده پارامتر شامل برنامه ها و ايده هايي است جهت اقدام براي كمك به مردم واز جنبه هاي سياست هاي اجتماعي:
2-1- سلامت : حفظ و ترميم سلامت جسمي و رواني
در حال حاضر حوزهي بسيار وسيعي را بخود اختصاص مي دهد،كه هر كدام از ما از نزديك با آن در ارتباط هستيم.«انجمن پزشكي از راه دور» (Telemedical Forum) در سال 2009 در خصوص آينده حوزهي سلامت پروژه هايي از قبيل:راديولوژي از راه دور،سلامت الكترونيك(eHealth) و جراحي از راه دور را تعريف نمود. اينگونه به نظر مي رسد كه درمان اورژانسي و درمان بيمارانی كه در مناطق روستايي حضور دارند را مي توان با پزشكي از راه دور ارتقا بخشيد.اما آیا معني آن مي تواند استفاده در همهي زمينه ها باشد؟آيا لازم است كه به منظور كاهش هزينه ها و كمي صرفه جويي ايمني افراد را به خطر اندازيم؟
گزارش ارائه شده توسط Handelsblatt كه در 26 سپتامبر 2009 ارائه گرديد بسيار واضح بود: «دستگاه هاي بصري الكترونيكي مي توانند بعنوان پشتيباني براي كارهاي عملي باشند»،با زير عنوان:«نصب يك تراشه در چشم به زودي مي تواند جايگزين عصاي سفيد شود و قابل عرضه در بازار تا سال 2011» . در اين جا مي توانيد تيتري كه كاربرد فناوري اطلاعات به بهبود كيفيت زندگي مردم را نشان مي دهد مشاهده کنید.اين گروه تحقيقاتي يك روز ممكن است بينايي را به تمام افراد نابينا هديه دهند.
در اين گزارش آمده است اين تيم تحقيقاتي به موفقيت عظيمي دست يافته اند و مطالعات پايلوت در حال حاضر تكميل شده است ودر اروپا در حال بررسي نهايي مي باشد كه در صورت تصويب و تأييد نهايي،تراشه تا اواخر سال 2011 مي تواند در بازار اروپا بصورت گسترده عرضه شود.اين يك مثال خوبي براي بهبود كيفيت زندگي است.
پروژهي ديگري كه برندهي جايزهي wolfgang heil mann شده است،توانسته سهم قابل توجهي در بهبود كيفيت زندگي ايفا كند، پروژهي توسعه اي جديد بر روي ويلچرها بوده است كه يك فرد قطع نخاعي ميتواند آنرا توسط حركات چشم هدايت كند.در مراسم اهداء جايزه،يك نمونه از پروژهي مذكور به نمايش گذاشته شد كه خود مي تواند سهم بسيار قابل توجهي در افزايش وبهبود كيفيت زندگي در حوزه بهداشت و سلامت داشته باشد.
گزارش ديگري كه توسط Handelsblatt ارائه شده بود با تيتر «درمان نوجوان معتاد به اينترنت» بود.اين گزارش در مورد نوجواناني بود كه با اشتياق و همت فراوان از دنياي واقعي به دنياي بازي هاي رايانه اي و اينترنت وارد شده اند،و اغلب قادر به رویارویی بادنياي واقعي نيستند.اما آيا اين درمان ضرورت دارد؟مطمئناً،جوانان در دنياي واقعي بايد اطلاعات بدست آورند و با ایجاد ارتباطات ضروري براي تحصيلات و آيندهي شغلي خود مواجه شوند و همچنين با ديگر افراد نيز بتوانند ارتباط برقرار كنند.بنابراين ضروري است كه آنها را با مراقبت هاي ويژه به دنياي واقعي برگرداند.
تحولات و توسعه هاي جالب توجه ديگري در اين حوزه وجود دارند كه بايد آنها را شناخت. فناوري اطلاعات در نظام سلامت بطور مداوم در حال رشد است.
اخيراً پروژه اي با نام كارت هاي سلامت (health card) در كشور آلمان در حال توسعه است كه مي تواند بهبود كيفيت زندگي را به ارمغان آورد و بعنوان بحث برانگيزترين پروژه در نظام سلامت در اروپا مطرح است. پزشكان شديداً در برابر ايجاد و جمع آوري شفاف اطلاعات بيمار در خلال شبكه و جمع آوري آن در كارت سلامت كه براي اين كار طراحي شده است اعتراض كرده اند.اين كارت در آلمان مورد استفاده قرار گرفته و در حدود 5 ميليون يورو صرفه جويي در بر داشته است و پياده سازي آن در کل اروپا 5/1 ميليارد يورو هزينه در خواهد داشت. بزرگترين چالش،ايجاد شبكه بين مراكز پزشكي،بيمارستان ها و ارائه دهندگان بيمه هاي درماني مي باشد.همچنين همه آنها بايد دستگاه كارت خوان ويژه نصب نمايند و با روش امن به اينترنت متصل شوند.
اين كارت حاوي اطلاعات مربوط به بيمار است كه پزشك مي تواند آنرا ذخيره كند،و بايد در زمان درمان در شرايط اضطراري بكار آيد و پزشكان را قادر مي سازد تا در خصوص بيمار اطلاعات را با يكديگر به اشتراك گذراند.در حال حاضر،برنامه ريزي جهت نسخه نويسي الكترونيكي و فايل هاي الكترونيكي بيمار انجام نشده است. اين پروژه به تایید وزارت بهداشت اروپا رسيده است.
اين البته،كسب و كار خوب و پتانسيل رو به رشدي جهت صنعت IT مي باشد كه فرصت هاي شغلي جديد را فراهم آورده است.
